توصیه نامه تحصیلی چیست؟

افرادی که قصد تحصیل در خارج از کشور و دریافت ویزای تحصیلی را دارند، برای پیشبرد کارهای خود به مدارک مختلفی نیاز پیدا خواهند کرد. یکی از این مدارک که اهمیت بالایی دارد، توصیه‌نامه یا ریکام است. این مدرک یک سند متنی است که استاد در مورد ویژگی‌ها و خصوصیات دانشجو می‌نویسد و سپس برای دانشگاه موردنظرتان ارسال می‌کند. واضح است که برای انجام چنین کاری نیاز دارید که رابطه خوبی در زمینه علمی و اخلاقی با استاد خود برقرار کرده باشید تا به این شکل بتوانید روند دریافت توصیه‌نامه را راحت‌تر طی کنید. متقاضیان تحصیل در خارج از کشور باید بدانند که توصیه‌نامه چیست و چطور باید آن را نوشت. در ادامه متخصصین اسکورایز اطلاعات و تجربیات خود را در این زمینه با شما در میان می‌گذارند.

توصیه‌نامه چیست؟

نام دیگر توصیه‌نامه Recommendation Letter است که آن را با نام ریکام نیز می‌شناسند. این نامه باید به دست افرادی با درجه علمی بالا و معتبر نوشته شود و در آن از ویژگی‌ها و عملکرد دانشجوی موردنظر صحبت شده باشد. برای افرادی که قصد تحصیل در خارج از کشور را دارند، این نامه‌ها توسط اساتید دانشگاهی نوشته می‌شود. دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند، می‌توانند برای دریافت توصیه‌نامه خود با اساتید دانشگاه صحبت کنند.

هر دانشگاهی که قصد رفتن به آن را داشته باشید، نیاز به توصیه‌نامه استاندارد خود دارد و باید باتوجه‌به نکات گفته شده در این زمینه توصیه‌نامه را نگارش یا فرم‌هایی که دانشگاه مقصد در اختیار شما می‌گذارد را پر کنید. این معرفی‌نامه باید توسط استادی که رتبه علمی بالایی دارد، نوشته شده و تحویل در اختیار دانشگاه موردنظر شما قرار گیرد. همچنین در برخی از دانشگاه‌ها ممکن است یک فرم در اختیار شما قرار گیرد که باید توسط 3 استاد معتبر پر شود. در چنین شرایطی 3 فرم یکسان در اختیار 3 استاد قرار می‌گیرد؛ هر کدام از این اساتید باید بعد از پر کردن، آن‌ها را درون پاکت‌های مهروموم شده قرار دهند.

پاکت باید دارای مهر دانشگاه و امضا یا مهر استاد باشد. البته گفتنی است که برخی از دانشگاه‌های معتبر در ایران دارای پاکت‌های مخصوصی هستند که برای توصیه‌نامه مورداستفاده قرار می‌گیرد. در بسیاری از موارد دیده می‌شود که اساتید به دلیل نداشتن زمان کافی به دانشجویان اعلام می‌کنند تا توصیه‌نامه موردنظر خود را طبق استانداردهای وضع شده بنویسند. سپس استاد توصیه‌نامه را بررسی کرده و بعد آن را امضا می‌کند.

اهمیت توصیه‌نامه

تقریباً همه افرادی که برای تحصیل به خارج از کشور می‌روند، باید رزومه قوی و مقالاتی باکیفیت و مناسب داشته باشند تا به این صورت شانس خود برای ورود به دانشگاه را افزایش دهند. داشتن توصیه‌نامه پربار و مناسب قطعاً می‌تواند کمک کند که روند پذیرش شما توسط دانشگاه موردنظر بهتر طی شود. اهمیت نوشتن توصیه‌نامه زمانی برای یک دانشجو مشخص خواهد شد که دارای مهارت یا اطلاعات در زمینه خاصی باشد و توانایی اثبات آن را نداشته باشد. در چنین شرایطی نوشتن یک توصیه‌نامه مناسب می‌تواند به تیم پذیرش دانشگاه مقصد اطلاع دهد که شما چه قابلیت‌ها و مهارت‌هایی دارید. مواردی که باعث بیشترشدن اهمیت یک توصیه‌نامه خوب می‌شوند عبارت‌اند از:

• توصیه‌نامه مناسب کمک می‌کند که دانشگاه موردنظر نقاط ضعف شما را بهتر بشناسد و اقدامات لازم برای تقویت این مسائل را در دستور کار خود قرار دهد.
• وجود یک توصیه‌نامه یا ریکام خوب کمک می‌کند بتوانید ویژگی‌هایی خاص مانند توانایی رهبری، خلاقیت و... خود را نشان دهید.
• این نامه به‌عنوان ضمانت یک شخص ثالث مطمئن بر فعالیت‌های علمی و خصوصیات فردی شما است.
• توصیه‌نامه خوب در بین مدارک شما باعث بالارفتن اعتبارتان خواهد شد.

چگونه باید توصیه‌نامه را نگارش کرد؟

قبل از همه چیز بهتر است برای گرفتن نتیجه بهتر در خصوص پذیرش تحصیلی توصیه‌نامه یا ریکام را خودتان بنویسید. در شرایطی که مکاتبه با اساتید برای شما امکان‌پذیر است و استاد دانشگاهتان به نوشتن این نامه تمایل دارد، می‌توانید به او اعتماد کنید. اولین موضوعی که در توصیه‌نامه به آن اشاره می‌شود شما هستید، اما به‌هیچ‌عنوان فراموش نکنید که این نامه باید از زبان استاد شما نوشته شود. در ریکام نوشته شده برای اپلای تحصیلی باید وضعیت مهارت‌هایی که در ارتباط با آموزش و تحصیل است به‌خوبی نوشته شده باشد. در ضمن ویژگی‌ها و توانایی‌ها نیز به بهترین نحو ممکن بیان شوند تا برای اپلای تحصیلی و اخذ بورسیه شانس بیشتری داشته باشید. موارد زیر گام‌های عملی برای نوشتن یک توصیه‌نامه خوب هستند.

• از خودتان شروع کنید: در این مرحله استاد یا نویسنده نامه از زبان استاد باید نحوه آشنایی خود با شما را شرح دهد.
• سراغ نقاط قوت بروید: در این بخش باید ویژگی‌های مثبت و نقاط قوت شما از نظر استاد نوشته شود. مواردی مانند جستجوگر بودن، منظم بودن، فعالیت بالا و... مواردی هستند که باتوجه‌به شخصیت خود می‌توانید به آن‌ها بپردازید.
• سراغ توانایی‌های علمی بروید: برای توضیح در خصوص فعالیت‌های علمی و توانایی‌هایی که در این زمینه دارید، باید در نظر داشته باشید که حتماً برای حرف‌های خود سند داشته باشید و با استفاده از مدارک مختلف موارد ذکر شده را پشتیبانی کنید. به‌عنوان‌مثال می‌توان نوشت: دانشجوی نامبرده در روند انجام تحقیقات علمی X در زمینه Y فعالیت کرده و نتایج خوبی در این زمینه گرفته است.
• از دروغ پرهیز کنید: تمامی اطلاعاتی در توصیه‌نامه در اختیار خوانندگان آن قرار می‌دهید، باید قابل‌تأیید و مستند باشند. به‌خصوص زمانی که ادعای انجام کاری را دارید، باید حتماً مدارک موردنیاز برای اثبات 100 درصد آن را نیز ارائه کنید.
• اغراق کنید: دروغ می‌تواند برای اپلای تحصیلی شما مشکل‌ساز شود، اما اغراق‌کردن هیچ مشکلی ندارد. زمانی که تعریف از مزایا و نقاط قوت به شکل منطقی باشد، قطعاً تأثیر مثبتی روی روند پذیرش تحصیلی داشته باشد.
• به‌هیچ‌عنوان کپی نکنید: زمانی که توصیه‌نامه یا ریکام خود را کپی می‌کنید، به این مشکل برخواهید خورد که هیچ مدرکی برای اثبات حرف‌های خود ندارید.

توصیه‌نامه را باید از کی و کجا گرفت؟

انتخاب کسی که در زمینه نوشتن توصیه‌نامه یا ریکام مهارت و تجربه داشته باشد، می‌تواند باعث شود که تأثیرگذاری توصیه‌نامه افزایش یابد و به این صورت بتوانید هیئت گزینش را بهتر تحت‌تأثیر قرار دهید. برای پیداکردن فرد مناسب برای این کار بهتر است ابتدا یک لیست از تمام افرادی که می‌توانند در این زمینه فعالیت داشته باشند، تهیه کنید. سپس ببینید که کدام یک گزینه بهتری برای نوشتن ریکام است.

شخصی که قصد نوشتن توصیه‌نامه را دارد، باید این کار را باحوصله و دقت کافی انجام داده و به کیفیت آن اهمیت دهد؛ چرا که این نامه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در زمینه اپلای تحصیلی داشته باشد. برای این کار می‌توانید از مکاتبه با اساتید خود استفاده کنید و به این صورت ببینید که کدام یک از آن‌‎ها مایل است در این زمینه کمک کند. در ضمن هر چقدر استاد یا فرد موردنظر ارتباط نزدیک‌تری با شما داشته و در مورد فعالیت‌هایی که انجام داده‌اید مطلع باشد، قطعاً نتیجه نهایی کار بهتر خواهد شد. در ضمن علاوه بر موارد گفته شده، بهتر است استاد موردنظرتان از نظر کشوری که در آن قصد تحصیل دارید به رسمیت شناخته شود و از شهرت قابل‌قبولی برخوردار باشد. دو نکته زیر نیز می‌توانند در زمینه نوشتن ریکام مناسب برای دریافت اقامت تحصیلی مفید باشند:

• قبل از نوشتن حتماً یک لیست از ویژگی‌ها، دستاورد‌ها و... آماده کنید و سپس بررسی کنید گفتن کدام یک از این موارد می‌تواند در زمینه اپلای تحصیلی به شما کمک کند.
• بعد از نوشتن نسخه نهایی توصیه‌نامه بهتر است آن را در اختیار افراد باتجربه و به‌خصوص آشنایان قرار دهید. این کار کمک می‌کند تا بتوانید بخش‌هایی از نامه که احساسات در آن دخیل شده است را حذف کرده و از طرفی غلط‌های دستوری و املایی را پیدا کنید.

نحوه ارسال توصیه نامه ها به چه شکلی است؟

یکی از دغدغه‌های اصلی افرادی که قصد مهاجرت تحصیلی و تهیه مدارک موردنیاز آن را دارند، نحوه ارسال توصیه‌نامه و اطمینان از به‌مقصدرسیدن آن است.

در ابتدا باید مجدداً یادآوری کرد که استاد یا معلم فرد متقاضی مسئول نگارش توصیه‌نامه هستند؛ در برخی موارد شخص نویسنده توصیه‌نامه، وظیفه ارسال آن را نیز بر عهده می‌گیرد. پیشنهاد می‌شود نگارش توصیه‌نامه خود را به کسی بسپارید که پیش‌ازاین تجربه تهیه و ارسال این دست مدارک را داشته باشد.

همان‌طور که گفته شد، بسیاری از استادان خود نگارش توصیه‌نامه را انجام نمی‌دهند و تنها توصیه‌نامه نوشته شده توسط متقاضی را تأیید (امضا) می‌کنند که بالطبع در این صورت مسئولیت ارسال آن به عهده خود متقاضی خواهد بود.

اگر قصد ارسال توصیه‌نامه خود را داشتید در ابتدا از مسیرهای ارتباطی دانشگاه یا مرکز علمی موردنظرتان اطمینان حاصل کنید. این امکان وجود دارد که یک دانشگاه آدرس ایمیل انحصاری مختص به دریافت توصیه‌نامه‌ها و مدارکی ازاین‌دست داشته باشد. حتی ممکن است دانشگاه راهی جز ایمیل برای دریافت توصیه‌نامه‌ها تعیین کرده باشد.

پس از ارسال توصیه‌نامه به هر طریقی، اغلب پیامی مبنی بر دریافت توصیه‌نامه توسط دانشگاه برای متقاضی ارسال می‌شود. اگر این پیام برای شما ارسال نشد، بهتر است از دانشگاه موردنظر پیگیری‌های مربوطه را انجام دهید.

به‌طورکلی پیشنهاد می‌شود برای نگارش و ارسال توصیه‌نامه تحصیلی خود از افراد یا مؤسسات باتجربه در حوزه مهاجرت تحصیلی مشاوره بگیرید.

نمونه توصیه‌نامه خوب

ازآنجایی‌که توصیه‌نامه‌ برای رشته‌ها و افراد مختلف دارای ویژگی‌ها و پارامترهای گوناگون است، نمی‌توان یک نمونه کلی برای آن معرفی کرد، اما می‌توانیم بگوییم توصیه‌نامه یا ریکام مناسب که باعث افزایش احتمال‌پذیرش تحصیلی شود ویژگی‌های زیر را دارد:

بیشتر از یک توصیه‌نامه داشته باشید تا تأییدیه 2 یا 3 استاد را بگیرید.

• توصیه‌نامه باید صادقانه باشد.
• با رشته، مهارت و ویژگی‌های شما مرتبط باشد.
• بیشتر در مورد توانایی‌های علمی و آموزشی باشد و کمتر از ویژگی‌های شخصی بگوید.
• توضیحات کافی در مورد سوابق تحصیلی در آن گنجانده شده باشد.
• در مورد فعالیت‌های انجام شده مرتبط با رشته اطلاعات مفید و مختصر بدهد.
• در مورد سایر توانایی‌ها مانند رشته‌های هنری، توانایی‌های ورزشی و... نیز صحبت کند.
• روی برگه‌ای با سربرگ دانشگاه نوشته شود.
• مطمئن شوید که توصیه‌نامه روند ارسال و رسیدن به دست دانشگاه موردنظرتان را به‌درستی طی می‌کند.

نمونه توصیه‌نامه بد

داشتن یک توصیه‌نامه بد می‌تواند تمامی برنامه‌های شما برای گرفتن ویزای تحصیلی را نقش‌برآب کند. توصیه‌نامه‌های نامناسب معمولاً دارای اشتباهاتی هستند که باعث می‌شود آنها مورد قبول واقع نشوند. این اشتباهات عبارت‌اند از:

• انتخاب استاد یا توصیه‌کننده نامناسب
• نوشتن و آماده‌سازی عجولانه ریکام توسط استاد یا هر شخص دیگر
• استفاده‌نکردن از مستندات: در این مورد بهتر است بعد از صحبت در مورد هر ویژگی مثبت یک نمونه مثال مستند ارائه دهید که درستی حرف‌های درون توصیه‌نامه به هیئت گزینش ثابت شود.
• استفاده از لحن خشک و زننده
• وجود اشتباهات دستوری یا املایی
• وجود چنین اشتباهاتی قطعاً باعث می‌شود توصیه‌نامه عملکرد مفیدی در زمینه پذیرش تحصیلی نداشته باشد. از سوی دیگر یک ریکام بد یا نامناسب قطعاً باعث دورشدن شما از هدفتان خواهد شد.

توصیه‌نامه برای چه کسانی مناسب است؟

باید گفت در واقع توصیه‌نامه مختص به موارد علمی و دانشگاهی نیست و ممکن است در موضوعات دیگر نیز افراد به این نامه نیاز پیدا کنند.

به‌طورکلی سه دسته توصیه‌نامه وجود دارند که عبارت‌اند از:

• توصیه‌نامه تحصیلی
• توصیه‌نامه استخدامی
• توصیه‌نامه شخصیتی

توصیه‌نامه تحصیلی اغلب باید توسط دانش‌آموزان یا دانشجوها در طی فرایند اخذ پذیرش به مرکز آموزشی مربوطه ارائه شود.

در اکثر مواقع از هر متقاضی دریافت پذیرش درخواست می‌شود تا 3 توصیه‌نامه از 3 مرجع مختلف تحویل دهند. این نامه‌ها باید توسط اساتید یا معلمانی که از پیشینه تحصیلی متقاضی مطلع هستند، تهیه شوند.

توصیه‌نامه‌های تحصیلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:

• توصیه‌نامه برای مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد
• توصیه‌نامه برای بورسیه تحصیلی
• توصیه‌نامه برای کمک‌هزینه تحصیلی (Fellowship Program)

توصیه‌نامه استخدامی

یکی از مدارک بسیار مهم افراد در مهاجرت شغلی، ارائه توصیه‌نامه استخدامی پس از مرحله ارسال رزومه است. بسیاری از کارفرمایان پس از مورد تأیید واقع‌شدن رزومه متقاضی، از او ارائه 3 توصیه‌نامه معتبر را به‌عنوان بخشی از روند درخواست شغلی مطالبه می‌کنند.

توصیه‌نامه‌های استخدام توسط کارفرمایان، همکاران یا سرپرستان سابق متقاضی تهیه و برای کارفرمایان احتمالی او در آینده ارسال می‌شود.

انواع توصیه‌نامه‌های استخدامی نیز عبارت‌اند از:

• توصیه‌نامه برای همکار سابق
• توصیه‌نامه برای کارمند سابق (این مورد الزاماً باید توسط مدیر ارشد یا سرپرست نگارش شود)

توصیه‌نامه شخصیتی

یکی دیگر از انواع این دست از نامه‌ها، توصیه‌نامه‌های شخصیتی است که کمتر به آن پرداخته شده است. شاید بتوان این نوع از توصیه‌نامه‌ها را مشابه استشهاد‌نامه دانست که همگی با آن آشنا هستیم. توصیه‌نامه شخصیتی اغلب برای ارائه در پرونده‌هایی قضایی یا تکمیل مدارک قانونی برای مواردی مانند قبول فرزندخواندگی کاربرد دارد.

جالب است بدانید توصیه‌نامه شخصیتی در موارد قضایی می‌تواند در تمامی موضوعات شامل پرونده‌هایی سنگین مانند جنایت یا موارد سبک‌تر مانند سرعت غیرمجاز مورداستفاده قرار گیرد.

با اینکه موارد استفاده توصیه‌نامه شخصیتی بیان شد، اما نباید چندان دور از انتظار باشد که مقامات مهاجرتی یا یک صاحب‌خانه نیز از افراد یک یا چند توصیه‌نامه شخصیتی را درخواست نمایند.

انواع توصیه‌نامه شخصیتی عبارت‌اند از:

• توصیه‌نامه برای همسایه یا مستأجر سابق
• توصیه‌نامه برای یک دوست
• توصیه‌نامه برای یک فرد آشنا و بیمار (برای ارائه به مراکز خدمات درمانی و شرکت‌های بیمه)

سؤالات متداول در خصوص توصیه‌نامه

توصیه‌نامه چه بخش‌هایی دارد؟

توانایی‌ها، تحصیلات و توصیف‌هایی در خصوص شخصیت و ویژگی‌های فرد مواردی هستند که باید در توصیه‌نامه یا ریکام موجود باشد.

چه کسی می‌تواند توصیه‌نامه مناسب بنویسد؟

معمولاً بهترین گزینه در این زمینه استاد شماست، درصورتی‌که او وقت لازم برای انجام این کار را نداشت باید خودتان دست‌به‌کار شوید؛ چرا که بیشترین شناخت را شما روی خودتان دارید. در غیر این صورت باید سراغ افراد باتجربه در این زمینه بروید.

آیا خودمان صلاحیت نوشتن توصیه‌نامه را داریم؟ 

پاسخ در صورتی مثبت است که اطلاعات کافی در خصوص نوشتن توصیه‌نامه داشته باشید و بتوانید بادقت و گذاشتن وقت آن را بنویسید. همچنین برای اطمینان از مناسب‌بودن متنی که نگارش کردید باید آن را به دست افرادی باتجربه بیشتر بسپارید تا در این زمینه شما را راهنمایی کنند.

اشتباهات موجود در توصیه‌نامه چه عواقبی دارد؟

درست نبودن وضعیت توصیه‌نامه باعث می‌‌شود بقیه مدارک یا اسناد ارائه شما نیز زیر سؤال برود و اعتبار خود را پیش هیئت پذیرش دانشگاه مقصد از دست بدهد.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نگارش SOP روی لینک کلیک کنید.