زنان در STEM: بررسی چالش‌ها و فرصت‌های مهاجرت تحصیلی
رشته‌های STEM که شامل علوم (Science)، فناوری (Technology)، مهندسی (Engineering) و ریاضیات (Mathematics) می‌شوند، به عنوان موتور محرکه نوآوری و پیشرفت در دنیای امروز شناخته می‌شوند. با این حال، گزارش اخیر سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) نشان می‌دهد که مشارکت زنان در این حوزه‌های کلیدی همچنان با چالش‌های جدی مواجه است.
سهم اندک زنان در فارغ‌التحصیلی STEM
بر اساس داده‌های تیم نظارت بر آموزش جهانی (GEM) یونسکو، تنها 35 درصد از فارغ‌التحصیلان رشته‌های STEM در سراسر جهان را زنان تشکیل می‌دهند. این رقم طی یک دهه گذشته تقریباً بدون تغییر باقی مانده است. این گزارش به دو عامل اصلی در تداوم این شکاف اشاره می‌کند: عدم اعتماد به نفس در ریاضیات در میان دختران، حتی با وجود عملکرد تحصیلی خوب، و تداوم کلیشه‌های جنسیتی که مانع از ورود زنان به مشاغل STEM می‌شوند.
حضور کمرنگ زنان در مشاغل دیجیتال و فناوری
تیم GEM همچنین به نقش غالب مردان در تحول دیجیتال اشاره کرده است. در حال حاضر، زنان تنها 26 درصد از نیروی کار در حوزه علم داده و هوش مصنوعی را به خود اختصاص داده‌اند. این آمار در مهندسی به 15 درصد و در رایانش ابری به 12 درصد کاهش می‌یابد. این نابرابری نه تنها به ضرر توانمندسازی زنان است، بلکه به گفته کارشناسان یونسکو، یک "ضایعه برای جامعه" محسوب می‌شود، چرا که پتانسیل‌های انسانی عظیمی بلااستفاده باقی می‌ماند.
سیاست‌ها و توصیه‌های یونسکو برای افزایش مشارکت زنان
یونسکو در گزارش خود اشاره کرده است که اگرچه 68 درصد از کشورهای جهان سیاست‌هایی برای حمایت از آموزش STEM دارند، اما تنها نیمی از این سیاست‌ها به طور خاص بر دختران و زنان تمرکز کرده‌اند. در همین راستا، یونسکو یک بیانیه حمایتی منتشر کرده که در آن به دولت‌ها توصیه می‌شود اقداماتی برای برقراری تعادل جنسیتی در این حوزه‌ها انجام دهند.
از جمله این توصیه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشاوره تحصیلی و شغلی پاسخگو به جنسیت: کشورها باید برنامه‌های مشاوره تحصیلی و شغلی را با رویکرد جنسیتی ارائه دهند تا استعدادها و علایق دختران در STEM و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای (TVET) پرورش یابد. این امر مستلزم آموزش تخصصی معلمان و مشاوران در زمینه راهنمایی جنسیتی است.
- رفع کلیشه‌های جنسیتی والدین: برنامه‌های راهنمایی شغلی باید آگاهی والدین را افزایش دهند تا نقش حمایتی خود را بدون تعصبات جنسیتی در مورد مشاغل "مناسب" ایفا کنند.
- نقش‌آفرینی الگوهای موفق زن: یونسکو بر اهمیت حضور الگوهای موفق زن در STEM برای الهام‌بخشیدن به نسل بعدی دختران تأکید می‌کند. مشاوره‌های شغلی هدفمند، برنامه‌های منتورشیپ و چالش کشیدن کلیشه‌های جنسیتی در مورد رشته‌های تحصیلی، می‌تواند مسیرهای جدیدی را برای زنان جوان در STEM باز کند.
- تشکیل کلوپ‌های STEM و همکاری‌های صنعتی: مدارس می‌توانند کلوپ‌ها و سازمان‌های STEM را تحت رهبری دانش‌آموزان و معلمان زن ایجاد کنند. همچنین، همکاری با مشاغل و سازمان‌های محلی می‌تواند فرصت‌هایی را برای دختران فراهم کند تا با متخصصان زن STEM ملاقات کرده و از آن‌ها بیاموزند.
- آموزش معلمان و بازنگری در مواد آموزشی: آموزش معلمان و مدیران مدارس برای غلبه بر سوگیری‌های جنسیتی در STEM از سنین پایین، تقویت سواد دیجیتال دختران برای کاهش شکاف مهارتی جنسیتی، و بازنگری در مواد آموزشی برای حذف سوگیری‌های منفی جنسیتی در مورد انتخاب‌های "مناسب" تحصیلی از دیگر توصیه‌ها است.
اهمیت این گزارش برای دانشجویان بین‌المللی
این گزارش نه تنها یک هشدار است، بلکه فرصت‌هایی را نیز برای دانشجویان بین‌المللی، به ویژه زنان، برجسته می‌کند. در حالی که مهاجرت تحصیلی به سمت رشته‌های STEM می‌تواند به ارتقاء شغلی و آینده‌ای روشن منجر شود، آگاهی از این چالش‌های جهانی می‌تواند به انتخاب‌های آگاهانه‌تر در مسیر تحصیل در خارج از کشور کمک کند. برنامه‌های حمایتی و سیاست‌های تشویقی در بسیاری از کشورها، به خصوص در مقاصد محبوب مهاجرت کاری پس از تحصیل، می‌تواند به زنان در ورود به این حوزه‌های پرتقاضا یاری رساند.
دیدگاه کاربران